water als wapen in gaza

Gaza is een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld en heeft te kampen met de fundamentele uitdaging van een slechte beschikbaarheid van natuurlijk water. Israël ondermijnt al tientallen jaren de aanleg en het onderhoud van de waterinfrastructuur in Gaza en daarmee de toegang tot water voor Gaza, wat in strijd is met het internationaal recht. Sinds oktober 2023 is Israëls gebruik van water als wapen echter sterk toegenomen naast zijn genocidale bombardementen op Gaza en is er een ongekend niveau van vernietiging en moord bereikt. Nu, een jaar later, is de genocide nog steeds aan de gang en blijft de internationale gemeenschap het internationaal recht negeren. 

Deze factsheet gaat over het gebruik van water als wapen in Gaza door Israël en vormt het eerste deel van een tweedelige serie over waterrechten in Palestina. Voor deze eerste factsheet interviewden we een Palestijnse waterexpert uit Gaza met een PhD in watermanagement. Naast dit interview hebben we ook een literatuurstudie en een analyse van het internationaal recht uitgevoerd.

Watervoorziening in Gaza

Gaza heeft geen betrouwbare bron van oppervlaktewater. De belangrijkste zoetwatervoorraad is de Coastal Aquifer, wat grondwater is dat vlak onder de grond is opgeslagen. Zoutwaterintrusie, verergerd door overextractie en vervuiling door infiltratie van afvalwater, heeft de aquifer ongeschikt gemaakt voor menselijke consumptie.

Gaza vulde vroeger de grondwatervoorraad aan door drinkwater te kopen van Israël en door ontziltingsinstallaties te ontwikkelen met steun van internationale organisaties. Na 7 oktober 2023 zette de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant de watertoevoer naar Gaza echter stop, en werden de ontziltingsinstallaties doelwit en vernietigd door het Israëlische leger. 

Zelfs voor 7 oktober verergerden de Israëlische beperkingen op de invoer van materiaal voor de ontwikkeling van de waterinfrastructuur de ontoereikende beschikbaarheid van water in Gaza. Israël heeft jarenlang verschillende maatregelen opgelegd die de invoer van materialen zoals pijpleidingen en bouwapparatuur vertraagden of volledig stopzetten. Dit heeft geleid tot langdurige uitdagingen voor de bouw en het onderhoud van de waterinfrastructuur in Gaza.

De watervoorziening voor 7 oktober 2023

Voor 7 oktober 2023 kregen Palestijnen in Gaza aanzienlijk minder drinkwater dan de aanbevolen normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), met een gemiddelde van 21 liter per persoon per dag vergeleken met de aanbevolen 100 liter. Dit terwijl Israëlische burgers gemiddeld ongeveer 280 liter per dag gebruiken. 

De langdurige watercrisis in Gaza heeft ernstige gevolgen gehad voor de menselijke veiligheid en ontwikkeling. De beperkte beschikbaarheid van water dwingt huishoudens om prioriteit te geven aan essentiële behoeften zoals drinken en koken, vaak ten koste van sanitaire voorzieningen, baden en de was. 

Dit kan directe gevolgen hebben voor de gezondheid, omdat het risico op door water overgebrachte ziekten en huidinfecties toeneemt. Door de slechte waterinfrastructuur zijn Gazanen afhankelijk van particuliere en ongereguleerde waterverkopers. Dit heeft tot veel problemen geleid, omdat niemand weet wat de kwaliteit van het water is en veel mensen moeite hebben om voor dit water te betalen.

De watervoorziening na 7 oktober 2023

Na 7 oktober 2023 lanceerde Israël een grootschalig militair offensief en kondigde een totale belegering van de Gazastrook af, inclusief een onmiddellijke afsluiting van de water- en elektriciteitsvoorziening van Israël naar Gaza. De Israëlische minister van Defensie, Yoav Gallant, kondigde aan: ‘Er zal geen elektriciteit zijn, geen voedsel, geen water, geen brandstof, alles zal worden afgesloten’, met soortgelijke sentimenten herhaald door andere ministers en regeringsfunctionarissen. Sinds de afkondiging van deze totale belegering is het controleren en ernstig beperken van de water-, elektriciteits- en brandstoftoevoer een centrale tactiek in de militaire campagne van Israël. 

Waterfaciliteiten, waaronder meer dan 60 gemeentelijke waterputten en de drie ontziltingsinstallaties in Gaza, zijn allemaal geheel of gedeeltelijk uitgeschakeld. Slechts 17% van de grondwaterputten en maar twee van de ontziltingsinstallaties zijn operationeel. Door het tekort aan brandstof kunnen deze installaties echter slechts op 25% van hun capaciteit water produceren.

Daarnaast is het een uitdaging geworden om grondwater te winnen, omdat Israel de brandstoftoevoer heeft afgesloten, terwijl brandstof nodig is om de opvoerpompen te laten werken. Ook is het bijna onmogelijk geworden om toegang te krijgen tot de watervoorziening doordat het Israelische leger waterputten en waterdistributienetwerken vernietigd heeft.

Het gebruik van water als wapen

Dat water en de bijbehorende infrastructuur als wapen worden gebruikt, is steeds duidelijker geworden tijdens de voortdurende Israëlische agressie in Gaza. Dit vormt een ernstige bedreiging voor het leven van de burgerbevolking, vooral van de meest kwetsbare groepen, zoals ouderen en kinderen. De mensen in Gaza verkeren in vreselijk gevaar, en de blokkade van de watervoorziening maakt de ellende van de meer dan twee miljoen mensen die in Gaza wonen alleen maar erger.

Israël schendt duidelijk het internationaal humanitair recht met betrekking tot de zoetwatervoorziening, in het bijzonder de Draft Geneva List of Principles on the Protection of Water Infrastructure, die internationale regels bevat die van toepassing zijn tijdens gewapende conflicten en belangrijke richtlijnen biedt. Iedereen in Gaza, inclusief ouderen en kinderen, wordt geconfronteerd met een steeds diepere humanitaire crisis, een catastrofale reeks gebeurtenissen en een gebrek aan de meest basale menselijke behoeften - water en voedsel.

Internationaal waterrecht

Israël schendt ook de Madrid Rules, die het gebruik van waterinfrastructuur en water zelf in de context van gewapende conflicten reguleren. In het bijzonder schrijft artikel III het volgende voor: ‘De omleiding van water voor militaire doeleinden moet worden verboden wanneer dit onevenredig leed onder de burgerbevolking zou veroorzaken...’.

Bovendien schendt Israël duidelijk artikel 29 van het VN Verdrag inzake het recht betreffende het gebruik van internationale waterlopen anders dan voor scheepvaart van 1997, waarin staat dat: ‘Internationale waterlopen en bijbehorende installaties, voorzieningen en andere werken genieten de bescherming die wordt verleend door de beginselen en regels van het internationaal recht die van toepassing zijn in internationale en niet-internationale gewapende conflicten en mogen niet worden gebruikt in strijd met die beginselen en regels’.

Mensenrechten ontzegd

De Organisatie van de Verenigde Naties voor hulpverlening aan Palestijnse vluchtelingen in het Nabije Oosten (UNRWA) heeft bevestigd dat water een kwestie van leven of dood is geworden voor de mensen in Gaza. Zoals de Palestijnse waterexpert uit Gaza tijdens ons interview stelde: ‘Iedereen in Gaza lijdt onder een gebrek aan water en een gebrek aan voedsel; mensen hebben niet genoeg te eten of te drinken; deze situatie veroorzaakt een verspreiding van ondervoeding en sterfte’. 

Het gebrek aan voedsel, schoon water en sanitaire voorzieningen in Gaza leidt tot de verspreiding van ondervoeding en dodelijke ziekten zoals diarree, cholera, tyfus en mazelen. De Israëlische water- en voedselblokkade, die deze schrijnende gevolgen voor de burgerbevolking in Gaza veroorzaakt, is onmiskenbaar onwettig.

Water is een mensenrecht

Het mensenrecht op water, erkend door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2010, houdt in dat iedereen ‘toegang moet hebben tot voldoende, veilig, aanvaardbaar, fysiek toegankelijk en betaalbaar water voor persoonlijk en huishoudelijk gebruik’. 

Het garanderen van dit recht is juridisch verplicht onder het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten van 1966; het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen van 1979; het Verdrag inzake de rechten van het kind van 1989; en het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap van 2006.

Uithongering, ondervoeding en dodelijke ziekten

Aanvullend Protocol I, Art 54 (1) en Aanvullend Protocol II, Art 14 van de Geneefse Conventies stellen specifiek dat het gebruik van uithongering van de burgerbevolking als oorlogsmiddel verboden moet worden. Deze regel maakt deel uit van het internationaal gewoonterecht, wat betekent dat het een verplichte regel is die elke staat moet naleven. 

Bovendien, volgens Art. 85(3)(b) van het Aanvullend Protocol I van de Geneefse Conventies, is de illegale daad van het afsluiten van water, voedsel en elektriciteit voor mensen in Gaza duidelijk een bewijs van oorlogsmisdaden. Artikel 2(c) van de Genocide Conventie volgend, de blokkade vormt ook een duidelijk bewijs van genocide, zoals dit al door Zuid-Afrika is aangekaart bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ).

Volgens het internationaal recht is Israël als bezettingsmacht ook verplicht om de mensenrechten van alle Palestijnen te respecteren, te beschermen en te vervullen. Het afsnijden van de water-, voedsel- en elektriciteitsvoorziening van Gaza door Israël is daarom een duidelijke schending van het internationaal humanitair recht en ook van de internationale mensenrechtenverdragen.

Wat kunnen wij doen?

We moeten onze regering en instellingen ertoe aanzetten om Palestijnse rechten te steunen - inclusief het recht op water - en om een einde te maken aan hun medeplichtigheid aan de genocide. Het gebruik van water als wapen door Israël is een belangrijke reden om Boycot, Desinvestering en Sancties (BDS) te steunen, en van onze instellingen en bedrijven te eisen dat ze de banden met Israëlische instellingen en bedrijven verbreken.

Ook moeten we kennis verspreiden over Palestina en het bewustzijn vergroten over de systemen van bezetting, apartheid, genocide en vestigingskolonialisme waaraan Israël de Palestijnen onderwerpt. Deel dit bericht en blijf praten over Palestina.